Dordtissimo scratch-lustrum in Wilhelminakerk
DORDRECHT - Medio 2005 ontstond het idee om in Dordrecht te gaan scratchen. De grondlegger voor dit initiatief was dominee Ries van der Zouwen, die naast zijn roeping als predikant in zijn jonge dagen ook een carrière achter de rug had als koor- en orkestdirigent. Samen met een enkele enthousiasteling die geen enkel idee had wat een scratch inhield, is dat voornemen uitgewerkt tot een succesvol evenement.
Op 11 maart 2006 stonden voor het eerst ruim 200 zangers in de Wilhelminakerk op het podium voor de uitvoering van de Messiah van Händel. Nu, tien jaar na de eerste gedachtespinsels, doen op 7 maart opnieuw 200 zangers dit huzarenstukje over met de Elias van Mendelssohn. In alle tussenliggende jaren zijn diverse meesterwerken langsgekomen, variërend van een Passie-uitvoering tot een Requiem.
De Wilhelminakerk was tot nu toe hiervoor altijd de thuisbasis. Wat begon als een eenmalige operatie, werd al gauw ondergebracht in een solide samenwerkingsverband onder de noemer Dordtissimo. Deze stichting heeft in al die jaren bruggen weten te slaan naar mensen en organisaties.
Hierdoor schitterde deze muziekvorm op het Bevrijdingsconcert in 2010 in de historische havens van Dordrecht. Daarnaast ondersteunde Dordtissimo in 2011 bij de her-opening van de monumentale oude aula op de begraafplaats de Essenhof. Uiteraard wist het scratch-koor ook te schitteren in de Bachweek van 2012. Momenteel wordt gewerkt aan een speciale uitvoering van Peter en de Wolf, ism diverse culturele instanties op het eiland van Dordrecht.
Actualiteit
De scratch-formule past heel goed in deze tijd, waarin mensen zich steeds minder willen binden aan vaste koorverbanden. Daar waar diverse koren het licht langzaam uit zien gaan, groeit de doelgroep van scratchzangers.
In plaats van vaste avonden waarop gezamenlijk gerepeteerd moet worden, oefent men nu thuis op ieder geschikt moment de muziek en zangstukken in. In de auto, op de fiets, ja, zelfs (of juist) onder de douche. Iedere beschikbare oefenminuut kan besteed worden aan de verkenning en het instuderen van de aria’s.
Pas op de scratch-dag zelf komen alle zangers tezamen om in één dag het gehele muziekstuk te repeteren.
Onder leiding van dirigent Ries worden ruim 200 unieke stemmen aaneen gesmeed tot het grote Scratch-koor. Humor en flexibiliteit zijn hierbij noodzakelijke ingrediënten. Beide zaken zijn hem toevertrouwd en zorgen ervoor dat steeds meer zangers de weg naar Dordt weten te vinden.
Familiebanden
Veel zangers hebben speciale banden met dit evenement. Uiteraard zijn er heel veel deelnemers afkomstig uit Dordrecht. Maar er zijn ook zangers die ooit hier hebben gewoond en dit als een unieke gelegenheid zien om de Drechtstad weer een keer te bezoeken. Eén van die zangeressen van het eerste uur is Anneke Korteweg. In de hele reeks concerten miste zij er slechts één. Zij woont tegenwoordig helemaal in Rotstersgaast (Friesland). “De lange reis is me het helemaal waard. Als ik hier binnen kom is het net alsof ik in een warm bad stap met al die oude vrienden en bekenden”. Anneke’s schoonvader is de maker van de prachtige gebrandschilderde ramen van de Wilhelminakerk. Tijdens het zingen is dat altijd mooi om even naar te kijken.
De grootste familieband wordt gelegd door Irene Verschoor. Zij zingt samen met haar zus en schoonzus mee en als klap op de vuurpijl heeft ze ieder jaar haar zingende neef op bezoek die in Barcelona woont. “Even een scratch-je pakken”, krijgt zo wel een heel bijzondere dimensie.
Solisten
Ieder muziekwerk kent grote koorstukken, maar ook partijen voor solisten. Dordtissimo hanteert de stelregel dat ze jonge, (bijna) afgestudeerde solisten graag een kans biedt voor een eerste podium.
Daarmee zijn al diverse verrassende nieuwe sterren geïntroduceerd die hun weg naar de grote podia hebben gevonden. De alt Karen Langendonk zal voor het eerst op ons podium schitteren in een groot meesterwerk. Naast Karen zullen Katrien Nauwelaerts, Leon van Liere en Vincent Spoeltman opnieuw een bijdrage leveren.
Musici
Een groot koor en een groot muziekstuk heeft natuurlijk ook een groots begeleidingsorkest nodig. In Dordrecht kom je voor dergelijke stukken natuurlijk bij het Dordts Kamerorkest terecht. Het DKO begeleidt koren in bijna geheel Nederland. De jaarlijkse optredens bij Dordtissimo zijn voor hen echter een thuiswedstrijd.
In de middag voegt het orkest zich bij het koor en vindt de generale repetitie plaats. Voor de dirigent is dit altijd een spannende climax, want hier moet de chemie ontstaan die garant staat voor een succesvol avond-optreden. De meeste leden van het orkest zijn kind aan huis in de Wilhelminakerk. Zo ook violiste Julia Bart. “We eten ook graag een hapje mee, na de generale. Dan zijn we er ’s avonds helemaal klaar voor”.
Vrijwilligers en Vrienden
Dordrecht heeft in scratchland een naam opgebouwd die er mag zijn. De hele dag worden de zangers verzorgd en voelen zij zich lid van één grote familie. Dat kan alleen maar dankzij de groep vrijwilligers die vanaf ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat in de weer is om spullen klaar te zetten, uit te serveren en op te ruimen. Veel evenementen moeten gebruik maken van betaalde krachten.
Dordtissimo is blij met haar team van handjes die het werk licht maken. Marieke van de Lagemaat (foto links) is hier de grote spindoctor. Naast alle voorbereidingen is zij de hele dag in touw om de eindjes aan elkaar te knopen. Haar favoriete en meest herkenbare pose is een theedoek in de hand en een telefoon aan haar oor. Zij is vorig jaar afgestudeerd als verloskundige en werkt/woont tegenwoordig in Den Helder. Maar voor Dordtissimo komt ze graag enkele keren per jaar terug naar haar eiland.
Een tweede achterban die garant staat voor het voortbestaan van de scratchaanpak op het eiland van Dordt zijn de Vrienden van Dordtissimo. Nu de culturele subsidiebronnen sneller opdrogen dan de plassen na een tropische regenbui, is hun financiële bijdrage een ankerpunt in woelige tijden. Sinds 2008 dragen zij in alle stilte een belangrijk steentje bij aan de jaarlijkse onkosten. Ook hier geldt Marieke als de grote aanjager, daarbij geholpen door een Comité van Aanbeveling dat er mag zijn: Eric van Heijningen, Maria Croese en wijlen Ger van der Tang.
Uitvoering
Na afloop van de zware oefendag is het tijd om te rusten en te eten. Sommige zangers gaan met hun familie thuis of in de stad eten. Een groot deel blijft echter achter in de kerk en eet mee met het scratch-diner, verzorgd door Dordtissimo. Na een lichte maar smakelijke rijsttafel is het tijd voor iedereen om het strakke pak aan te trekken.
De dirigent en de solisten trekken zich nog even terug in de dienstenkamer achterin de kerk. Vanaf 19.00 uur gaan de deuren van de kerk open voor het publiek en iedereen kan een plaatsje zoeken. Om 19.30 uur precies start de uitvoering. Kaarten zijn in de voorverkoop voor € 15,00 te verkrijgen bij Dordrecht Klassiek en Spiering Muziek of te bestellen via de website www.dordtissimo.nl.
Scratchconcert
Geestelijk vader van de scratch was Cornelius Cardew, een componist en muziekdocent, die graag improviseerde met muzikanten en zangers. Hij inspireerde een van zijn studenten, de 18-jarige Christopher Hobbs, die in het najaar van 1969 het eerste scratchconcert organiseerde in de Hamstead Town Hall in Londen. Bij de eerste deelnemers zaten ook diverse buitenlanders die dit fenomeen exporteerden naar het vasteland van Europa, tot in Nieuw Zeeland toe.
Tegenwoordig hebben enkele steden in Nederland een echte scratch-cultuur. Leiden, Delft en sinds enkele jaren ook Dordrecht zijn uitgegroeid tot de dragers van dergelijke evenementen.
Dordtissimo, scratch-LUSTRUM in Dordrecht.
Wat: Elias van Felix Mendelssohn
Wanneer: 7 maart 2015, aanvang 19.30 uur
Waar: Wilhelminakerk op de Blekersdijk 41 te Dordrecht
